Het elektriciteitsnet van het jaar 2045. Met alle verbindingen, op land, op zee en internationaal.

TenneT presenteerde in april 2023 het eerste beeld van Target Grid, met de Target Grid Map, het toekomstbeeld van het elektriciteitsnet van 2045. Dat is het startpunt.

In gesprek met betrokkenen

Dit jaar gaat TenneT daarover in gesprek met betrokkenen en belanghebbenden. Ministeries, politiek, industrie en bedrijfsleven, (regionale) elektriciteits- en gasnetbeheerders, provincies en andere stakeholders zoals milieuorganisaties en kennisinstellingen, in Nederland en Duitsland. Target Grid ontwikkelt zich steeds verder met de kennis, inzichten en behoeften van al deze partijen. Om uiteindelijk Target Grid tot een duurzame aanpak te maken die breed gedragen wordt en de nieuwe basis vormt voor een duurzame economie, met een goed ondernemers- en vestigingsklimaat.

Een meer complete en verder berekende versie van de Target Grid Map is eind 2023 beschikbaar. Daarin is de input uit gesprekken met stakeholders verwerkt.

Het toekomstbeeld dat Target Grid op deze manier vormt, wordt bovendien secuur afgestemd met de visie van de Nederlandse overheid op het energiesysteem van 2050, het Nationaal Plan Energiesysteem 2050, dat volgens de huidige planning voor de zomer 2023 in concept verschijnt en, na consultatie, eind 2023 definitief moet zijn.

Target Grid werkt met breed gedragen toekomstscenario’s met de hoogste mate van elektrificatie van de maatschappij. Daarmee bereidt TenneT zich voor op alle scenario’s. Het elektriciteitsnet kan op tijd worden uitgebreid en vernieuwd, met steeds voldoende capaciteit. Tussentijds bijstellen naar minder capaciteit of minder snelheid, is nou eenmaal eenvoudiger dan andersom.

De scenario’s zijn ontwikkeld met Nederlandse en Duitse overheden en netbeheerders. Voor Nederland gaat het om de Integrale Infrastructuurverkenning 2030-2050 (II3050), voor Duitsland om het Netentwicklungsplan 2023.

Kenmerken scenario's 

Zowel voor Nederland als voor Duitsland vertonen deze scenario’s met hoge elektrificatie de volgende kenmerken:

• Verdubbeling van het elektriciteitsverbruik.
• 40-60% van het totale energieverbruik bestaat uit duurzame elektriciteit (nu 20%).
• Productie van elektriciteit neemt meer toe dan de vraag.
• Aanzienlijke flexibiliteit in productie en verbruik is vereist.
• Elk land installeert ongeveer 70 GW wind op zee.

Backcasting = ‘een toekomstbeeld vormen en vanuit dat beeld bepalen hoe die toekomst bereikt kan worden. Met onderzoek naar mogelijkheden en acties, die die toekomst kunnen realiseren’.

Van de toekomst, naar nu

Met het robuuste toekomstbeeld van de Target Grid Map 2045 kan TenneT veel beter vaststellen wat er nodig is om het elektriciteitsnet van de toekomst te realiseren. En daarvoor direct de juiste actie oppakken. Hoe moet het net zich de komende decennia ontwikkelen? In welke stappen kan dat netontwerp het best worden gerealiseerd? Door het ontwerp én de aanpak te richten op een net voor de verre toekomst, ontstaan nieuwe mogelijkheden. Dat werkt dus anders dan chronologisch plannen. Deze methode, backcasting, heeft verrassend veel voordelen bij ingrijpende veranderingen over een lange periode. Lees meer.

De Target Grid Map, het concrete beeld van het elektriciteitsnet van 2045, is het resultaat van een complexe analyse. De Map wordt gevormd met input uit vele bronnen:

• Data over productie, verbruik, transport en opslag van energie, met prognoses voor de komende decennia
• Scenario’s uit eerdere studies
• Informatie over verduurzaming van sectoren
• Ontwikkelingen in het totale energiesysteem
• AC-oplossingen
• DC-oplossingen
• Offshore (energy hubs, meshed grids, interconnectors)
• Oplossingen in regulering en market design

De infrastructuur voor hoogspanningswisselstroom (high voltage alternate current, HVAC) wordt optimaal ingericht voor elektriciteitstransport op land en voor de balans in het net. De functies:

• Vraag en aanbod met elkaar verbinden
• Grensoverschrijdende elektriciteitsverbindingen voor goedkope flexibiliteit en leveringszekerheid
• Transport van elektriciteit van zee, vanaf de kust naar vraagcentra
• Exporteren van overtollige elektriciteit naar bijvoorbeeld België

Target Grid voorziet daarnaast een hoogspanningsnet met gelijkstroom (direct current, HVDC), zowel op land, als op zee.

• Dit 525kV DC-net is een 'superhighway' voor elektriciteitstransporten in bulk over lange afstanden. Bijvoorbeeld van windparken op zee, via hubs, naar industrieclusters in Nederland en Duitsland. Clusteren van de hoge energie-intensieve industrie in kustgebieden waar offshore wind aan land komt, hoort bij die strategie.
• Verbindt Nederland met buurlanden als UK, NO, DK, DE, BE, FR om de leveringszekerheid te vergroten.
• Wind op zee aansluiten op lange afstanden. DC-technologie is de enige efficiënte manier om windenergie op zee aan te sluiten.
• Verbindingen van kust tot kust, bijvoorbeeld tussen NL en DE, om overbelasting van de AC-infrastructuur op land te voorkomen.

In Target Grid zijn knooppunten en vermaasde netten (hubs en meshing) essentieel. Ze zijn nodig om nagenoeg alle functies van een elektriciteitsnet beter te realiseren: leveringszekerheid, netstabiliteit en de integratie van wind op zee. De knooppunten zijn nodig bij het omzetten van gelijkstroom naar wisselstroom, en andersom. Maar ook voor de productie van groene waterstof met elektriciteit van wind op zee.

Target Grid Map houdt er rekening mee dat wetten en regelgeving kunnen worden aangepast – voor alle aspecten van een vernieuwend energiesysteem. Zo kunnen marktregels bijvoorbeeld voorkomen dat infrastructuur onnodig gebouwd wordt. Met nieuwe contractvormen en gereguleerde flexibiliteit hoeft een net niet per definitie te worden ontworpen voor de pieken in vraag en aanbod. Het is juist zaak om een optimum te vinden tussen vraag, aanbod, transport en flexibiliteit.

Target Grid is TenneT’s beeld van een geïntegreerd en grensoverschrijdend onshore- en offshore-elektriciteitsnet dat past in het klimaatneutrale energiesysteem van 2045.

De Target Grid Map gaat uit van een scenario met een hoge mate van elektrificatie – dit is efficiënt met het oog op voorbereidingstijd en totale systeemkosten – en volgt aannames die gedaan zijn in het Netzuntwicklungsplan (NEP) en II3050. De Target Grid Map geeft een beeld van ons  toekomstige net en is flexibel genoeg om systeeminnovaties te integreren waar we nu nog geen weet van hebben.

In dialoog met onze stakeholders zullen we de Target Grid Map verder ontwikkelen. Bij het ontwerpen gaat TenneT uit van drie principes: Target Grid is maatschappelijk gedreven, efficiënt en innovatief. Deze principes zijn uitgewerkt in Ontwerpprincipes van de Target Grid Map.

Met Target Grid zoekt TenneT naar de balans tussen het tijdig en voldoende ontwikkelen van infrastructuur voor de energietransitie en het voorkomen van overtollige investeringen. Door uit te gaan van een scenario met de hoogste mate van elektrificatie, bereiden we ons voor op alle mogelijke toekomsten. Die voorbereidingen, zoals het vastleggen van energiecorridors, zijn niet onomkeerbaar en uiteindelijk investeren we alleen wanneer blijkt dat dit echt nodig is.

Target Grid is niet bedoeld om richting te geven aan de energietransitie, maar geeft TenneT wendbaarheid in het tijdig voorbereiden op de toekomst. Met een robuust beeld van de Target Grid Map kan TenneT een langetermijnplanning opbouwen, investeringen toekomstbestendig maken en tijdig beginnen met het voorbereiden van infrastructuur die nodig is voor de energietransitie. Vanuit Target Grid kunnen op termijn investeringen voortkomen die beslag krijgen in IP en eventueel MIEK.

Met Target Grid als vertrekpunt gaat TenneT graag in gesprek met politiek, industrie, elektriciteits- en gasnetbeheerders en andere partners in de energietransitie, om het toekomstige hoogspanningsnet verder te ontwikkelen en zo nodig gaandeweg bij te sturen.

TenneT presenteert de eerste versie van Target Grid in april 2023. Door in gesprek te gaan met onze partners in de energietransitie zal TenneT de Target Grid Map robuust maken. Dit zal in Nederland onder meer gebeuren in afstemming met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat binnen het Programma Energiesysteem 2050 (PES/NPE). Eind 2023 komt TenneT op basis van onder meer deze gesprekken tot een update van Target Grid.

Target Grid richt zich enkel op het elektriciteitsnet.

Target Grid richt zich op infrastructuur in 2045. Vanuit dat beeld zal TenneT backcasten en in beeld brengen hoe het pad richting 2045 eruit komt te zien. TenneT ontwikkelt Target Grid met een Noordwest-Europese scope. De Target Grid Map is een infrastructuurbeeld van het Nederlandse en TenneT’s deel van het Duitse elektriciteitsnet, vanaf 220 kV, inclusief internationale verbindingen. In de Target Grid Map zijn onshore en offshore geïntegreerd.

Voor het Nederlandse deel maakt TenneT gebruik van het Nationale scenario uit II3050, omdat dit het scenario is met de hoogste mate van elektrificatie. Het gaat om de variant zonder de e-fuels.

Om tijdig te kunnen beginnen met het voorbereiden van infrastructuur die nodig is voor de energietransitie, ziet TenneT noodzaak om dit scenario concreet te maken voor haar eigen infrastructuur. Target Grid gaat een stap verder dan II3050, onder meer omdat we innovaties toepassen en vooruitlopen op mogelijke toekomstige aanpassingen in regelgeving.